Hollanda’da, 15 Mart 2023 tarihinde yapılan Eyalet Meclisi ve Su İdare Seçimlerine katılım oranı %58,80 olarak gerçekleşirken, etnik seçmenlerin katılım oranı tarihi bir düşük seviyede (%41,20) kaldı. Bu seçimde, mevcut iktidar ve muhalif partiler ciddi oy kaybı yaşayarak eyalet meclislerinde ve dolayısıyla senatoda ciddi bir yenilgiye uğradılar. Bu arada, ağırlıklı olarak Türk ve Faslı adaylardan oluşan Denk Partisi de benzer bir kayıp yaşayarak, eyalet meclislerindeki meclis üye sandalyelerinin tamamını kaybetti.
Köklü partiler bu kadar kayıp yaşarken, kazanan parti ise Çiftçi ve Halk Hareketi (De BoerBurgerBeweging BBB) partisi oldu. Eyalet seçimlerinde büyük bir başarıya imza atarak meclis sandalyelerinin büyük bir bölümünün yeni sahipleri oldu bu parti. Bu sonuçlar, 75 sandalyeli birinci senatodaki (Eerste Kamer der Staten-Generaal) dağılımı da doğrudan etkileyecek. Örneğin anayasa kararları, BBB’nin onayı olmadan geçemeyecek.
Bu kadar önemli bir seçimde, biz Türkler, diasporadaki vatandaşlık görevimizi ve demokrasi sınavımızda maalesef sınıfta kaldık.
İki ay önceki cılız performansımıza inat edercesine Türkiye Cumhuriyeti’nin kurduğu sandıklara koşmamız, yazarlarımızın uyarıları mıydı, yoksa vatandaşların kafalarına uzaydan ‘meteor taşı’ düşmesi miydi? Yoksa vatandaşlık bilincinin iki ay içinde yeni gelişen algoritmalarla gelişmesi miydi, bilmiyorum.
Ancak, Türkiye seçimlerinde diasporadaki Türk seçmeni tam anlamıyla şahlanarak, kurulan sandıklara konvoylar halinde saatlerce oy verme sıralarında bekleyerek oylarını verdiler. Ne diyeceğimi bilemediğimden, “demokrasi aşkı” diyelim dedim.
Demokrasiden bahsederken, bilenler hakkını helal etsin. Ancak bu kavramı bilmeyen oldukça çok olunca izah etmek açıklamak boynumuzun borcu oldu.
Demokrasi, eski Yunancadaki ‘demos’ (halk) ve ‘kratos’ (otorite) sözcüklerinin birleşiminden oluşmakta ve sözlük tanımı itibarıyla halkın kendi kendini yönetmesi anlamına gelmekte.
Yönetim erkinin halkın iradesi tarafından belirlenmesi ve denetlenmesi esasına dayalıdır.
Demokrasi siyasal denetimin doğrudan doğruya halkın ya da düzenli aralıklarla halkın özgürce seçtiği temsilcilerin elinde bulunduğu, toplumsal ve ekonomik durumu ne olursa olsun tüm yurttaşların eşit sayıldığı yönetim biçimidir.
Vatanımız Türkiye’de 16 Nisan 2017 Referandumu’yla kabul edilen ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi yürütme yetkisini ve görevini Cumhurbaşkanına verdi.
Bu seçimler yeni yönetim sisteminin beş yıllık performansını değerlendirmesi ve halk tarafından yeni adaya rey vermesidir.
Bilgi vermeye başlamışken seçmen sayıları ile ilgilide bilgi de vermek isterim.
14 Mayıs’ta yapılacak olan Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi için yurt dışında oy verme işlemi 29 Nisan tarihinde itibaren başladı ve oy verme işlemi 7 Mayıs tarihinde sona erecek.
T.C. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre Türkiye’de kayıtlı seçmen sayısı 60 milyon 904 bin 499 kişi ve yurt dışında kayıtlı seçme sayısı ise 3 milyon 286 bin 786 seçmen bulunuyor. Toplamda 64.191 285 seçmen sayısı var. Yurt dışında ilk kez oy kullanacak seçmen sayısı ise 277 bin 646. Hollanda’da 286 bin 753 Türk vatandaşının oy kullanma hakkı bulunmakta.
Demokrasi aşkın şahlanmasına dönersek, kendi çapımda beş alanda iki yüksek okul okumuş, Hollanda’ya geldiğim günden beri toplumsal konularda çalışmalar yapmış, onca STK’da görev yapmış ben, bu bizim diasporadaki Türk toplumunun davranış değişikliğini ne mantıksal, ne sosyolojik ne antropolojik, ne de psikolojik alanlarda izah etmede zorlanıyorum desem vallahi yeridir.
Bu davranış şekli yalnızca Hollanda’daki Türkler için geçerli değil. Tüm yurt dışında yaşayan Türkler de aynı davranışlar sergiliyorlar. Kendi gözlemim Belçika’da, Fransa’da ve Almanya’da bire bir gördüğüm ve konuştuğum insanımız, aynı davranışta yaşadıkları ülkelerin siyasi hayatında yoklar ya da çok az varlar ama konu Türkiye’deki seçim söz konusu olursa en şiddetli en coşkulu katılım söz konusu oluyor.
Geçtiğimiz hafta bir cami lokalinde, çok iyi demlenmiş cay eşliğinde, bir kaç tanıdığımla sohbet ettim ve masanın ana konusu Türkiye’deki secimlerdi. Üç amca malulen emekli olmuş, bir tanesi onlarla kıyasladığımda çok daha gençti. Bu arkadaş belediyeden sosyal yardım alıyor. Diğer biri de çalışıyor, o da kırk yaşlarındaydı sanırım.
Üç emektar büyüğümüz ve sosyalden yardım alan gencimiz şiddetli Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan taraftarıydı. Masadaki azınlıkta olan çalışan arkadaş Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu taraftarıydı. Beni uzun zamandır görmedikleri için ve Türkiye siyasetinden daha fazla Hollanda siyasetini konuştuğumdan beni pek kale almıyorlardı. Ya da ben öyle sanıyordum, bu masanın nabzını tutmama bu seçmen kitlesini analiz etme fırsat veriyordu.
Masada ara ara tansiyon yükseliyor aralarındaki uzun yıllara dayalı muhabbet hemşehricilik hukuku, dostluk tartışmanın yanlış yerlere gitmesini engelliyordu.
Bir ara sordum, ‘Amcalar, kardeşler, siz Hollanda İçişleri Bakanını, Dışişleri Bakanını, Maliye ya da Çalışma Bakanını tanıyor musunuz? diye. Masanın cevabı “Rutte” (Mark Rutte). Kabinenin diğer üyelerini tanımıyorlardı. Son günlerdeki kabine krizinden koalisyon partilerinin eyalet seçimlerindeki oy kayıplarından bihaberlerdi.
Bunun karşılığında Türkiye’deki hem iktidarın hem de muhalefetin tüm isimlerin teker teker sayıyorlardı. Savundukları partilerin parti programlarını bilip bilmediklerini sordum örnekte verdim mesela AK Partinin Türkiye Yüzyılı” vizyonunu ya da Millet İttifakı, Ortak Politikalar Mutabakat Metni ile seçmene vaatlerini. Her ikisini de duymuşlar ama içeriğe hakkında hiç bir fikirler yoktu. Bu tur politize olmuş seçmen kitlesini parti programı, söyleminden bilgisi olamamasına rağmen sandıklara akın ediyorlardı. Bu davranışın tek güzel tarafı secimdeki katılımın oldukça yüksek olmasıydı. Demokratik sistem güçlenmesi, seçmen iradesinin sandıkta en yüksek ve güçlü bir şekilde vuku bulması. İnşallah Türkiye seçimlerine gösterdikleri ilgiyi yaşadıkları ülkenin seçimlerinde de gösterirler. Vatanımızın seçimleri halkımıza vatanımıza hayırlı olsun.
