Bence en önemli gelişme PvdA ile Groen Links’in tek liste halinde seçime girmeleri ve Pieter Omtzigt’in Nieuw Sociaal Contract (Yeni Toplumsal Anlaşma) adını verdiği yeni oluşumdur. Birisi sağda birisi de solda olmak üzere her iki gelişme de Hollanda siyasetinde taşları yerinden oynatacaklardır.
Hollanda’da bir tatil sezonu daha geride kaldı. Türklerin büyük bir bölümü tatillerini yine Türkiye’de geçirdiler. Ancak başka ülkelere gidenlerin sayısı da küçümsenemeyecek kadar fazlaydı. Bazılarıysa Türkiye’ye yolculukta yol üstündeki Balkan ülkelerine de uğrayıp bir taşla iki kuş vurdular. Şimdilerdeyse herkes işinde gücünde. Bizim gibi emekliler de sezon dışında ne yapsak diye ‘harıl harıl çalışımaktalar’. Boşuna dememişler deliye hergün bayram diye!
Hollanda tatile girmişti girmesine, ama bazıları için hiç de tatil olmadı. Onlar için tatilin aksine olağanüstü bir çalışma dönemi oldu. Zira tatil öncesi Rutte hükümetinin istifasıyla erken seçim kararı alınmıştı. Bu da demekti ki, seçim programları yazılacak, parti liderleri ve adaylar, propaganda stratejileri belirlenip kampanyalara yön verilecek. Bu durumda siyasetle uğraşanların tatil planları da mecburen iptal edildi. Şu günlerde de partiler seçimlere kimin liderliğinde gideceklerini belirlemiş ve taslak aday listelerini genel kurulun onayına sunmak için hazırlamakla meşguller. Birkaç hafta içinde de başta liderler olmak üzere siyasiler medyayı meşgul etmeye başlayacaklardır.
Bu seçimleri geçmiş seçimlerden ayıran en önemli özellik, ana akım siyasi partilerin yeni liderlerle yola devam etmesidir. Nitekim müstafi 4. Rutte hükümetini oluşturan dört partide de lider değişikliği olmuştur. VVD lideri Mark Rutte, D66 lideri Sigrid Kaag ve CDA lideri Wopke Hoekstra bu seçimlerde aday olmayacaklarını açıkladılar. CU lideri Gert-Jan Segers ise bu yılın başında istifa etmişti. VVD’de Dilan Yeşilgöz, D66’da Rob Jetten, CDA’da Henri Bontenbal ve CU’de Mirjam Bikker liderlik koltuğuna oturdular. Benim kanaatim bu dört liderden en az ikisi seçimlerden sonra siyaset sahnesinden çekilecekler. Kimler olduğunu sizler tahmin edin artık!
İktidar kanadında liderlik bakımından bu değişikler olurken muhalefet de boş durmadı tabii ki. Bence en önemli gelişme PvdA ile Groen Links’in tek liste halinde seçime girmeleri ve Pieter Omtzigt’in Nieuw Sociaal Contract (Yeni Toplumsal Anlaşma) adını verdiği yeni oluşumdur. Birisi sağda birisi de solda olmak üzere her iki gelişme de Hollanda siyasetinde taşları yerinden oynatacaklardır. Seçimlerden sonra da alışageldiğimiz ana akım siyasi partiler yerine, çoğu daha yeni kurulmuş partiler parlementoda hatırı sayılır miktarda sandalyeye sahip olacaklardır. Hükümet için de aynı şey söz konusu olacaktır.
Mevcut koalisyon ortağı partilerdeki lider değişikliklerinde beni en çok şaşırtan Dilan Yeşilgöz’ün VVD’ye politik lider seçilmesidir. Zira kendisi politik kariyer için özellikle sol partiler olmak üzere çalmadık kapı bırakmamış ve son olarak da sağcı (liberal demiyorum) VVD’ye kapak atmış, gelir gelmez de geçmişteki eylem ve söylemlerinin tam zıddını yaparak kendine yer bulma gayretine girmiştir. Sonuç olarak da çabaları sonuç vermiş ve Rutte’den sonra parti liderliği koltuğuna oturmuştur. Kanaatimce Yeşilgöz’ün liderliği, özellikle Hollanda Türkleri olmak üzere azınlıklar için pek hayırlı olmayacaktır. Ne de olsa kendisi kraldan çok kralcıdır.
D66 Rob Jetten, CDA Henri Bontenbal’la seçimlerden en az hasarla çıkmayı planlasalar da başarılı olamayacakları aşikardır. D66’dan PvdA-GL kombinasyonuna, CDA’dan da eski CDA’lı Pieter Omtzigt’in NSC’sine büyük kayma olacağı herkesin malumu. Yine İl Genel Meclisleri seçimlerinin galibi BBB’den de NSC’ye kaymaların olacağı düşünülmekte. VOLT, JA21, FvD, PvdD gibi partilerin durumu muallakta görünüyor. Bu partiler için seçim kampanyaları belirleyici olacaktır, ama dişe dokunur bir sonuç alamayacaklarını söyleyebiliriz.
Bence Hollanda’nın geleceği için en stratejik parti PvdA-GL kombinasyonudur. Frans Timmermans liderliğinde seçimlere katılacak bu kombinasyon seçimlerden birinci olarak çıkmak zorunda. Aksi takdirde sağ ve aşırı sağın yönetimi ele geçirmesi kaçınılmaz olur. Timmermans’ın listesi sadece stratejik değil aynı zamanda en sosyal ve liberal bir kombinasyondur. Bu da azınlıklar başta olmak üzere diğer dezavantajlı gruplar için daha hayırlıdır diyebilirim.
Omtzigt’e gelince söylenecek çok şey var, ama laf israfına girmeden kısaca düşüncemi paylaşmam daha isabetli olacaktır. Kendisini uzun yıllardır yakından tanırım. Hem kendisiyle hem de eşi Ayfer Koç’la birlikte uzun yıllar aynı partide siyaset yaptık. İlk zamanlar bende çok olumlu intibalar yaratmıştı, ancak 2010 yılında yapılan kongrede PVV ile işbirliği yapılması yönünde verdiği destekten sonra bu kanaatim günden güne değişti. Zamanla populisme doğru evrildiği gibi, evangelistliği de gizli ajandasına aldı. Bunlara, eşinin etkisiyle bir de Süryani lobiciliği eklendi. Şayet kendisi seçimlerden galip çıkıp da iktidar ortağı olursa, Ermeni meselesine ilaveten bir de Süryani meselemiz olacağı kaçınılmazdır. Provası Enschede’de yapıldı!
Son olarak da, Özellikle Türkler olmak üzere Müslümanlardan büyük destek gören Denk’e bir göz atalım. Denk’in kurucuları ve ilk iki lideri aktif siyaseti bıraktıklarını açıkladılar. Bayrağı çiçeği burnunda Stephan van Baarle devraldı. İşi oldukça zor. Kuzu ve Azarkan gibi tanınırlığı yok, ama bu illa da dezavantaj anlamına gelmez. Seçim kampanyasında ortaya koyacağı liderlik performansı onu başarılı yapabilir. Sadece liderlik değil tabii ki, aynı zamanda, kısır tartışmalara girmeden, Hollanda için ne anlama geldiklerini de iyi ifade edebilmelidir.
Konu siyaset olunca yazdıkça yazasım geliyor, haliyle gelişmeleri uzaktan izlemeye devam edip, düşüncelerimi sizlerle paylaşacağım. Hariçten gazel okumak olarak algılanmaması dileğiyle…
